Mật động vật có tốt như tin đồn?

Theo sinh học, mật chỉ là một dịch thải qua đường tiêu hóa của các chất cặn bã, chất chuyển hóa, chất độc…ra khỏi cơ thể động vật. Ngoài ra dịch mật có thể chứa các mầm bệnh vi trùng, siêu vi, ký sinh trùng gây bệnh…

Kháo nhau dùng mật động vật

Lấy lý do tân dược, thuốc tây, là những hóa chất tổng hợp có nhiều tác dụng không mong muốn hay phản ứng phụ, người ta kháo nhau, truy tìm và sử dụng những bài vị thuốc y học cổ truyền để “không bổ ngang cũng bổ dọc” không chữa bệnh cũng nâng cao sức khỏe sinh lý….

Mật động vật là một trong nhiều loại thuốc nam, thực phẩm chức năng đó. Người ta truyền miệng nhau nuốt sống hoặc uống rượu có pha các mật của ba ba, bò tót, cá trắm, cóc, gấu, khỉ, mèo, rắn, rùa, trăn… với hy vọng sẽ cải thiện sức khỏe, tăng cường sinh lực, phòng chống bệnh tật, ngừa chữa ung thư… Đặc biệt, ngưu hoàng, sỏi mật của trâu bò, được “lăng xê” nhiều nhất. Vị thuốc An cung ngưu hoàng với nhiều nguồn gốc và biệt dược, đã được nhiều vị “nhiều tiền lắm của” sưu tầm, tích trữ để biếu xén hay sử dụng cho chính bản thân gia đình, mà không rõ nguồn gốc và cơ chế tác dụng.

Trong mật có những gì?

Mật động vật thường có chung các thành phần như: (1) Các axít mật: có 4 loại axít mật đều được tổng hợp từ cholesterol là a. cholic, a. chenodeoxycholic, a. deoxycholic và a. lithocholic. Các axít mật là những chất hoạt tính bề mặt và khử mạnh, nhưng không có tác dụng trong sự tiêu hóa thức ăn; (2) Muối mật: là muối kali hoặc natri của 4 axít mật với glycine hoặc taurine. Muối mật là thành phần duy nhất trong dịch mật có tác dụng tiêu hóa, bằng cách nhũ tương hóa các chất béo trong thức ăn để các enzyme lipase trong dịch tràng (ruột non) phân giải và hấp thu sau đó. Ngoài ra tiêu hóa chất béo chung, muối mật cũng giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu A, D, E và K. Muối mật còn giúp cho cholesterol tan dễ dàng trong nước dịch mật cản trở sự hình thành sỏi mật. Khi xuống đến hồi tràng, hầu hết muối mật được tái hấp thu trở lại vào máu rồi được đưa đến gan, chu trình ruột-gan; (3) Sắc tố mật: chính là bilirubin liên hợp với a xít glucuronic, bilirubin diglucuronide. Bilirubin là sản phẩm thoái hóa của nhân heme trong quá trình thoái hóa huyết cầu tố hemoglobin của hồng cầu. Sauk hi được bài tiết bình thường vào ruột, sắc tố mật còn được biến đổi nhiều lần cuối cùng thành stercobilin khiến phân có màu vàng. Khi bị tắc mật do viêm gan, sỏi mật, u đầu tụy.. sắc tố mật không đi được xuống ruột mà bị hấp thu vào máu và bài tiết ra trong nước tiểu khiến phân trắng (phân cò), da vàng và tiểu sậm vàng; (4) Cholesterol: Cholesterol trong dịch mật là nguyên liệu để sản xuất muối mật. Đồng thời cũng có thể đây là đường đào thải cholesterol của cơ thể để điều hòa lượng cholesterol máu. Bình thường, lượng cholesterol bài tiết tương quan với muối mật nên muối mật giúp cholesterol tan được trong dịch mật; (5) Những thành phần khác: Đa số các chất thải, chất độc, thuốc, hóa chất..được gan chuyển hóa, khử độc và được thải ra khỏi cơ thể qua hai đường chính là mật và nước tiểu, một số ít thải qua hơi thở, phân và mồ hôi, và (6) Các vi sinh vật gây bệnh: giun sán, vi khuẩn, siêu vi…

Các bài thuốc Đông y có mật

* Sỏi mật trâu bò-ngưu hoàng